ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 11 ਮਾਰਚ, 2024:- ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਪ੍ਰੋ.ਰੇਣੂ ਵਿਗ ਨੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੀ ਪ੍ਰੋ: ਅਰਚਨਾ ਆਰ.ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਬਿਓਂਡ ਦਿ ਹੈਸ਼ਟੈਗ: ਏ ਡੇਕੇਡ ਆਫ਼ ਟਵਿਟਰ ਐਕਟੀਵਿਜ਼ਮ ਇਨ ਇੰਡੀਆ’ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰੋ: ਰੁਮੀਨਾ ਸੇਠੀ, ਡੀ.ਯੂ.ਆਈ. ਅਤੇ ਪ੍ਰੋ: ਹਰਸ਼ ਨਈਅਰ, ਡੀਨ ਰਿਸਰਚ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।
ਕਿਤਾਬ, ਦੋ ਸਮੂਹਿਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ 2012 ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕੇਸ ਦੌਰਾਨ ਟਵਿੱਟਰ (ਹੁਣ X) 'ਤੇ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਿਰਭਯਾ ਕੇਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ 2021 ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ, ਜਿੱਥੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਔਫਲਾਈਨ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਜਨਤਕ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪੁਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।
269 ਪੰਨਿਆਂ 'ਤੇ ਫੈਲੇ ਅੱਠ ਅਧਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਰਚਿਤ, ਕਿਤਾਬ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕਠੋਰਤਾ ਨੂੰ ਦਿਲਚਸਪ ਸੂਝ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦੋ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਟੇਕਹੋਲਡਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਟਵੀਟਾਂ ਦੀ ਇਸਦੀ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਡਾਟਾ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਲਈ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਅਤੇ ਜਨ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤਕ ਖੋਜ ਤੱਕ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾ ਅਧਿਆਏ 'ਵਾਇਰਲ ਵੈਨਗਾਰਡ: ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸਰਜ ਇਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੂਵਮੈਂਟਸ' ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲਾ ਅਧਿਆਏ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲਾ, 'ਸਿਧਾਂਤਕ ਟੇਪਿਸਟਰੀ: ਸਰਗਰਮੀ ਵਿਚ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ' ਜੋ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪਹਿਲੂ ਅਤੇ ਪੁੰਜ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਮਕਾਲੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰ ਸਿਧਾਂਤ।
ਤੀਜੇ ਅਧਿਆਏ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਿਛਲੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਸਮੇਤ ਸਾਹਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਨੂੰ ਪੰਜ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਚਰਚਾ ਅਧੀਨ ਦੋ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਪਿਛਲੇ ਅਧਿਐਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅਧਿਆਏ 'ਸਮਾਜਿਕ ਸਰਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਫੁੱਟਪ੍ਰਿੰਟਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ' ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਆਇ 'ਮੀਡੀਅਮ, ਮੈਸੇਜ ਅਤੇ ਮਾਸ: ਡੇਟਾ ਡੀਕੋਡਿੰਗ', ਭਾਵਨਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਸਮੇਤ ਵੱਡੇ ਡੇਟਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚੈਪਟਰ ਸਿੰਥੇਸਿਸ ਅਤੇ ਇਨਸਾਈਟਸ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਭਰਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਡੇਟਾ ਦੀ ਚਰਚਾ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਡੇਟਾ ਤੋਂ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਬਿੱਟ ਹਨ।
ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਉਸ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਉਪਯੋਗੀ ਅਧਿਐਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਟਵਿੱਟਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਡੇਟਾਸੈਟ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਵਿਲੱਖਣ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਟਾਸਟਾ ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ